Ne Haram Ne Haram Değil Tüm Soru ve Cevaplar

Genel olarak borsada alınıp satılan şirketlerin faaliyet gösterdiği iş kolları, bu şirketlerin gelir kaynakları ve bu şirketlerin borçlanma oranları gibi faktörlere bağlı olarak borsada işlem yapmanın hükmü değişkenlik gösterebilir. Eğer bir şirket helal bir iş kolu üzerine faaliyet gösteriyor, faizsiz bir şekilde iş yapıyor ve borç-alacak dengesi İslami kriterlere uygunsa, bu şirketin hisselerini almakta ve satmakta bir sakınca görülmemiştir. Ancak, faaliyet gösterdiği alan veya gelir kaynakları haram olan şirketlerin hisselerinde işlem yapmak tabiki haramdır.

Genel olarak deniz ürünlerinin tüketilmesi konusunda kitabımız Kuran-ı Kerim‘de Maide Suresi’nin 96. ayetinde şöyle buyuruyor: “Kendinize, yolculara geçimlik olmak üzere sularda avlanmak ve onu yemek size helal kılınmıştır.” Fatır Suresinin 12. ayetinde ise şöyle buyuruyor : ” Şu iki çeşit su kütlesi birbirine eşit olmaz. Birisi tatlıdır, susuzluğu giderir ve içimi güzeldir. Ötekisi ise tuzlu ve acıdır. İkisinden de taze et yersiniz. ”
Hanefi mezhebine göre denizde yaşayan balık dışındaki hayvanların yenmesi mekruh olarak kabul edilir. Bu nedenle Hanefi mezhebine göre midye tüketmek mekruhtur. Ancak, Şafii ve Maliki mezhebinde denizde yaşayan tüm canlıların yenilmesinde bir sakınca görülmez ve helaldir.

Sevgili kardeşim, eşler arasında evlilik bağının kutsallığı ve mahremiyet içerisinde olması gereken birçok husus vardır. İslam’da, eşler arasındaki cinsel ilişki, evlilik bağının kutsal bir parçası olarak görülür ve birçok sınırlama getirilmeden serbest bırakılmıştır. Ancak bazı sınırlamalar vardır. Bunları şöyle sıralayalım;

– Adet ve lohusalık döneminde cinsel ilişkiye girilmesi haramdır. Bu dönemlerde kadının rahim ağzı açık olduğundan enfeksiyon riski de vardır. Kuran-ı Kerim‘de de bu duruma işaret edilir: “Sana kadınların ay hali hakkında soru sorarlar. De ki: O, bir rahatsızlıktır. Bu nedenle kadınlardan ay hali süresince uzak durun, onlarla ilişkiye girmeyin.” (Bakara, 2:222)
– Anal yolla cinsel ilişkiye girmek haramdır. Bu konuda Peygamber Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur: “Kim bir kadına arka yoldan yaklaşırsa, Allah’ın yüzüne bakmasın.” (Tirmizi)
– Oruçlu olduğunuz zamanlarda, orucu bozmadan eşler arasında cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Ancak iftar sonrası bu sınırlama kalkar.

Değerli kardeşim, köpeklerle ilgili olarak bilinmesi gereken temel husus, onların ağızlarının necis (temiz olmayan) kabul edildiğidir. Bu durum, bir köpeğin ağzının bir şeye temas etmesi halinde o şeyin temizlenmesi gerektiği anlamına gelir. Eğer bir köpeğin tükürüğü veya ağzıyla temas ettiği sıvı, elinize veya vücudunuzun herhangi bir yerine bulaşırsa, o bölgeyi yedi defa yıkamak gerektiği hadislerle belirtilmiştir. Bunlardan bir defasında topraklı su kullanmanın önerildiği de belirtilir. Bu mesele köpeğin ağzının temiz olmadığı için yapılan iştir. Ancak bu durum köpeklerle ilgilenmenin veya onları sevmenin haram olduğu anlamına gelmez. Aksine, hayvanlara iyi davranmanın bir Müslüman’ın ahlaki sorumluluklarından biri olduğunu söyleyebilirim. Fakat Şafii meshebine göre köpeğe dokunmak necis sebepten dolayı haramdır.

Öncelikle bu sorun için tebrik ederim. Haram bir şeyin yasaklandığı ve İslam şeriatına göre yapılması veya tüketilmesi yasak olduğu anlamına gelir. Örneğin domuz etinin tüketilmesi ve alkol almanın yasak olması gibi. Haram olan bir şeyi yapmak veya tüketmek, bir günah işlemek anlamına gelir.

Günah ise Allah’ın hoşnut olmadığı, dinen yanlış veya kabul edilemez olarak nitelendirilen bir eylem veya davranışı ifade eder. Günahlar, hafiften ağıra kadar değişen derecelerde olabilir. Bir şeyin haram olması, onun aynı zamanda bir günah olduğu anlamına gelir. Ancak tüm günahlar haram değildir. Örneğin, bir Müslüman’ın başka birine yalan söylemesi günah kabul edilir fakat yalan söylemek haram bir eylem olarak nitelendirilmez.

Öncelikle helal koşullarda kesilmiş şartıyla çiğ et yemek dinen doğrudan haram kılınmış bir eylem değildir. Fakat bazı çiğ et türleri parazitler veya bakteriler nedeniyle sağlığa zarar verebilir. Bu nedenle islami boyutun dışında sağlığımıza da dikkat etmemizde fayda var. Eğer bir etin sağlık açısından zararlı olmadığına ve helal bir şekilde kesildiğine eminseniz, çiğ olarak tüketmenizde dinen bir sakınca yoktur. Fakat öncesinde her zaman sağlık uzmanlarına danışmanızı şiddetle öneririm.

Bir banka, faizli bir hesap açana belli bir hediye veya promosyon veriyorsa, bu durum faizle ilişkilendirildiği için haramdır. Promosyon, müşteriyi aldatmak veya haksız bir şekilde kazanç sağlamak amacıyla kullanılıyorsa bu da haramdır.

Dinimizde domuz etinin yasaklanmasının en temel sebebi, Kur’an-ı Kerim’de bu konuda açık bir hüküm olmasından dolayıdır. Örneğin Bakara Suresi’nin 173. ayetinde, “Ölü eti, kanı, domuz etini ve Allah’tan başkası adına kesileni yemeyin.” denilerek domuz etinin haram kılındığı belirtilir. Domuzlar hem etçil hem de otçul olarak beslenirler ve çoğu zaman kirli ortamlarda yaşarlar. Bu da onların etlerinde bazı zararlı maddelerin birikmesine sebep olabilir.

İslam, kişinin kendi bedenine zarar vermesini yasaklar. Dövme yapılırken deriye iğne ile müdahale edilir, bu da bedene zarar verir. Dövme yaparak insan, Allah’ın yarattığı bedene müdahalede bulunmuş olur. Bu da İslam’ın öğretilerine aykırıdır. Haram değildir fakat yasaktır ve uygun değildir.

Hanefi mezhebine göre at eti yemek mekruhtur. Yani, Hanefi mezhebinde at eti yemek hoş değildir ama günah da değildir. Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhebine göre at eti yemekte bir sakınca yoktur ve helaldir.

İslam’da faiz Kur’an-ı Kerim’de açıkça haram kılınmıştır. Bankaların sunduğu krediler genellikle faiz içerir. Bu nedenle, bu tür kredileri almak, faize bulaşmak anlamına gelir ve haramdır. İslami finans ilkelerine göre çalışan bankalar, faizsiz finans modelleri sunarlar. Bu bankalar, kâr ve zarar ortaklığı, kiralamalar ve diğer faizsiz finansman modelleri gibi yöntemlerle finansman sağlarlar. Eğer bir kredi ihtiyacı varsa ve bu ihtiyaç İslami ilkelerle uyumlu bir şekilde karşılanmak isteniyorsa, İslami bankacılık sektöründeki alternatiflere başvurabilirsiniz.

Bakara Suresi’nde faizle ilgili şu ayetler yer alır: “O kimseler ki, faiz yiyenlerdir, kıyamet günü ancak, şeytanın dokunduğu kimsenin yaptığı gibi kalkarlar. Bu, onların: ‘Alışveriş de tıpkı faiz gibidir’ demelerinden dolayıdır. Oysa Allah, alışverişi helal, faizi haram kılmıştır. Bundan böyle kime gelip de Rabbinden bir öğüt ulaşır da faizden vazgeçerse, artık geçmişte olan onundur, onun işi de Allah’a kalmıştır. Kim tekrar faize dönerse, işte onlar cehennemliklerdir, orada sürekli kalırlar.” (Bakara, 2:275)

İslam’da haram aylar, aşhur al-hurum olarak adlandırılan dört özel ay bulunmaktadır. Bu dört ay, İslam tarihinde savaşın ve kan dökmenin yasaklandığı dönemlerdir. Haram aylar şunlardır:

– Receb ayı: İslami takvime göre yılın yedinci ayıdır.
– Zilkade ayı: İslami takvime göre yılın on birinci ayıdır.
– Zilhicce ayı: İslami takvime göre yılın on ikinci ayıdır. Bu ayın ilk on günü özellikle kutsaldır çünkü hac ibadeti bu aylarda ifa edilir.
– Muharrem ayı: İslami takvime göre yılın ilk ayıdır. Bu ayın onuncu günü Aşura Günü olarak bilinir ve bu gün özellikle önemlidir.

İslam’da erkeklerin altın takı kullanması veya altından yapılmış eşyaları kullanması haramdır. Bu hüküm, Peygamber Muhammed (s.a.v.)’in hadislerine dayanmaktadır. Abdullah b. Abbas (r.a.)’dan rivayet edilen bir hadiste Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Altın ve ipek bu ümmetin erkeklerine haram, kadınlarına helal kılındı.” (Tirmizi, Zühd 29) Hz. Ali (r.a.) şöyle demiştir: “Hz. Muhammed (s.a.v.) altının ve ipeğin erkeğe haram olduğunu bana bildirdi.” (Nesaî, Zînet 1)

Erkeklere altın ve ipek kullanımının yasak kılınmasının sebepleri şunlardır:

– Altın, zenginlik ve lüksün bir simgesidir. Erkeklerin altın takı kullanması, gösterişe ve kibre yol açabilir. İslam, müminlerin tevazu içinde olmalarını ve gösterişten uzak durmalarını teşvik eder.
– Kadın ve erkek arasında belirgin bir fark oluşturarak, toplumsal cinsiyet rollerini ayırt etme amacı da bunun sebeplerindendir.
– İslam, insanın doğal fıtratına uygun bir yaşam sürmesini teşvik eder. Bu yüzden, erkeklerin altın takı kullanması, bu doğal fıtrata aykırıdır.

“Denizin suyu size haram kılınmadı; onun yüzüp giden balığı ve yediğiniz diğer deniz ürünleri de size helaldir.” (Maide, 5:96) Hanefi mezhebinde pullu balıklar dışında kalan deniz hayvanlarının yenilmesi mekruhtur. Bu yüzden Hanefi mezhebine göre ahtapotun yenilmesi mekruhtur. Ancak Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerinde, denizde yaşayan tüm canlıların yenilmesi helaldir.

Teknik olarak alkolsüz bira haram değildir, ancak bir Müslüman’ın takva gereği bu tür içeceklerden kaçınması gerekir. Bu tür içeceklerin alkolle ilişkilendirilen bir kültüre ve ortama sebep olabileceği ve diğer Müslümanlarda kötü bir örnek teşkil edebileceği için bu tür içeçeklerden uzak durmanız gerekir. Alkolsüz biralar genellikle bir miktar alkol içerebildiği (örneğin, %0.5 gibi çok düşük bir oranda bile olsa) veya bu tür içeceklerin gerçek alkollü içeceklerle benzer bir tat ve görünüme sahip olabileceği ve bazı insanların gerçek alkollü içeceklere yönelmesine neden olabileceği için doğru değildir.

Bitcoin’in fiyatındaki büyük dalgalanmalar, kullanımıyla ilgili belirsizlikler ve potansiyel olarak haram işlemlerde yani, uyuşturucu ticareti, silah ticareti gibi işlerde kullanılabilmesi gibi nedenlerle şüpheli olduğu için caiz değildir. Bitcoin ve diğer kripto paraların temelde spekülatif olması, şeffaflığın eksik olması ve kara para aklama gibi illegal faaliyetlere kolaylık sağlaması nedeniyle de caiz değildir.

Katılımcının herhangi bir bedel ödemediği, tamamen ücretsiz olan çekilişler helaldir. Ancak katılımcının bir bedel ödeyerek çekilişe katıldığı ve bu bedelle bir şey almadığı, sadece şansa dayalı bir kazanç elde edebileceği durumlar caiz değildir. Müminlerin şüpheli işlerden uzaklaşması gerekir.

Çekirge, İslam’da tüketilmesi helal olan nadir böceklerden biridir. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)’in hadislerinde çekirgenin yenilmesinin helal olduğuna dair bilgiler bulunmaktadır. Sahih hadis kaynaklarında yer alan bir hadiste şöyledir : “Size iki ölü şey helal kılındı: Balık ve çekirge.” (Ebu Davud, Et’ime, 40; Tirmizi, Et’ime, 28)

İslam’da, kişinin namahrem olan, evlenmesi mümkün olan, yakın akraba olmayan birisinin avret bölgelerine yani cinsel organları, kadınlarda göğüsler ve daha geniş bir bölgeyi kapsayan kısımlara bakması haramdır. Bu hem erkek hem de kadınlar için geçerlidir. Kur’an-ı Kerim’de mümin erkeklere ve kadınlara gözlerini harama bakmaktan sakınmaları emredilir: “Mümin erkeklere gözlerini (harama bakmaktan) sakınmalarını ve ırzlarını korumalarını söyle. Bu, onlar için daha temizdir. Allah onların ne yaptığını elbette bilir.” (Nur, 24:30) “Ardından mümin kadınlara da (şöyle) söyle: Gözlerini (harama bakmaktan) sakınsınlar ve ırzlarını korusunlar…” (Nur, 24:31)

Bazı İslam alimleri, hadis kaynaklarına dayanarak çalgıların haram olduğunu söyler. Bu görüşte olan alimler, çalgıların dinleyenleri Allah’ı anmaktan alıkoyduğunu ve genellikle kötü alışkanlıklarla, ahlaki sapmalarla bir araya geldiğini vurgularlar. Bazı alimler ise, müziğin içeriğine, dinlenme amacına ve dinleyenin durumuna bağlı olarak caiz olabileceğini belirtirler. Yani, müzik ahlaki değerlere aykırı sözler içermiyorsa, dinleyen kişi şehvete kapılmıyorsa ve müzik, kişiyi ibadetlerden alıkoymuyorsa, bu alimlere göre caizdir.

İslam’da köpeklerin hayvan olarak yaratılışları itibariyle kirli ya da kötü olarak addedilmesi söz konusu değildir. Konu daha çok ev içerisinde köpek bulundurmanın hükümleri üzerine odaklanır. Peygamber efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)’in çeşitli hadislerinde köpeklerle ilgili bazı hükümler belirtilmiştir. Bunlar:

– Bir hadiste, bir evde köpek bulundurulması durumunda meleklerin o eve girmeyeceği belirtilmiştir.
– Bir başka hadiste, bekçi veya av köpeği dışında evde köpek besleyenin her gün sevabından bir miktarın eksileceği ifade edilmiştir.

Özellikle evin içerisinde değil, bahçede ya da dış alanda bekçi veya av köpeği olarak beslenmesi caizdir.

Enerji içeceği alkol veya domuzdan türetilen bir madde içeriyorsa, bu durumda içeceğin haram olduğu söylenebiliriz. Eğer bir enerji içeceği zararlı maddeler içeriyor veya aşırı tüketildiğinde sağlığa zarar veriyorsa, bu durumda da haramdır. Eğer bir enerji içeceği bağımlılık yapıcı maddeler içeriyor veya tüketildiğinde bağımlılık yapıyorsa, bu durumda da bu içeceğin tüketilmesi caiz değildir.

Hanefi, hanbeli, şafii ve maliki mezhebine göre, eşek eti haramdır. Bu yüzden, eşek sütü tüketmek caiz değildir.

Şöyle maddeler halinde belirtelim:

– Domuz eti
– Kendiliğinden ölen hayvanın eti
– Dökülen kan
– İslam’a uygun bir şekilde kesilmeyen hayvanın eti
– Sarhoşluk veren her türlü içecek ve madde
– Faizli işlemler ve faiz alıp vermek
– Evli ya da bekar bir kişi ile evlilik dışı ilişki
– Hırsızlık
– Bilerek yalan yere yemin etmek
– Bir insanın haksız yere öldürülmesi
– Her türlü kumar oyunu
– Yetim malını haksız yere yemek
– Allah’tan başkasına ibadet etmek veya O’na ortak koşmak
– Rüşvet almak veya vermek
– Özellikle bir masumun namusuna yönelik iftira atmak

İslam’da “haram ilişki”, evlilik dışında, nikahsız olarak gerçekleşen cinsel ilişkiyi ifade eder. Kur’an’da zina, kesin bir dille yasaklanmıştır ve büyük günahlar arasında sayılmıştır. İslam, cinsellik konusunda belirli sınırlar koymuş ve bu sınırların dışında kalan ilişkileri haram kılmıştır. Kur’an’da şöyle denir: “Zinaya yaklaşmayın. Çünkü o, bir hayâsızlık ve kötü bir yoldur.” (İsra, 17:32) Zina ile ilgili bütün detaylara bu yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Haram bir eylemi işlemek tek başına kişiyi İslam dininden çıkarmaz. Haram bir eylem işlediğinde, kişinin tövbe etmesi ve Allah’tan af dilemesi gerekir. Bir kişiyi dinden çıkaran şey, inançla ilgilidir. Örneğin, Allah’ın varlığını inkar etmek, O’na şirk koşmak veya İslam’ın temel inançlarından birini reddetmek, kişiyi İslam dininden çıkarabilir. Ancak haram bir eylem işlemek – zina, hırsızlık, yalan söylemek vb. gibi – kişiyi günahkâr yapar, ancak dinden çıkarmaz.